Good bye 2018

One of these years
Was excessively long.
I was looking for inner me,
And it had gone fairly undiscovered.

One of these days
was yet too long.
I had a go at pursuing good times
However, my prayer wasn't answered.

One of these times
Wasn't that long.
When I started living in time,
It gave me a reason to live.

Another year has gone by
If you have broken anyone's heart,
Go and fix it.
If you have missed any target,
Go and aim better next time.
If you have invested any meaningful deeds,
Go celebrate and bid farewell to 2018.

Live in the present and feel the positive vibes.

Safe Journey

Imagine going through a day where every time someone smiles at you, greet at you, and hold the door open to the field of learning. Wow! Such an opportunity to take in each day to learn without costing a single dime. So fortunate is he, who has got this opportunity.
Should it happen to you, will you miss it?
-Definitely NO! right?

...Pema sir and Amma...
Over the past 7 months, you gave me this privilege that I got to work with you. Working with you was such an interesting thing that inspired me to wish if I still had some more time to imbibe your knowledge and other informations. Indeed, it was learning for me than working with your project.  This is something that I enjoyed more than my training in RIM, i don't regreat saying it of the fact in the light that I throughly enjoyed working and learning with you more then what I did in insitute. I just want to thank you sir for opening my eye towards linguistics and a whole lot of live-long lessons. 
Working with you has rekindled in me of the insightful age-old adage by Socrates, "Great minds discuss ideas." This is very true for people like you who see everything in positive light and draw positive lessons out of it. 
I have learned many things from you, and it was fun working with you. 

Two of you are so grateful than words can say. I wish all the best for your remaining PhD years.
.....HAVE A SAFE FLIGHT...

To Uphel Puen members

Impermanence

Past the umpire skyline 

Is the place where obscurity preys on splendor, 

And the death ends up savage 

To wound the mortal from the behind. 

In the midst of a quiet and stream of life, 

The wavy thoughts kept swelling 

What's more, it stirs the series of urge 

To rule the feeling to go off to some faraway place. 

However, behind the truthful wall, 

I wish to hid all the evil deeds.

All day long, I kept hunting for positive thoughts 

To seal oneself in the confines of benevolence. 

At the point when the objective slings the goal, 

Never did I overlook of god in a solution 

To live with worth.

Therefore, May I leave without being sorry over my existence.

List of books 2014-2017

1.       Half girlfried

-chaten Bagat

2. Only love is real

3. Nothing Lasts Forever

                -Sidney Seldon

4. Dali lama

5. After the Darkness

                -Sidney Seldon

6. Master of the Game

                -Sidney Seldon

7. Are You Afraid of the Dark?

                -Sidney Seldon

8. If Tomorrow comes…

                -Sidney Seldon

9. Morning Noon and Night

                -Sidney Seldon

10. The Sands of Time

                -Sidney Seldon

11. The Sky is Falling (10/3/15)

                -Sidney Seldon

12. Life of PI

13. The three mistakes of my life

                -Chatan Bhagat

14. Memoirs of Geisha

                -Arthur Golden

15. The Naked Face (17/3/15)

                -Sidney Sheldon

16. Rage of Angles (19/3/15)

                -Sidney Seldon

17. Twelve Red Herrings (7/4/15)

                -Jeffery Archer

18. A Prisoner of Birth

                -Jeffery Archer

19. Angles and Demons

                -Dan Brown

20. The Da Vinci Code (31/7/15)

                -Dan Brown

21. Digital Fortress (8/9/15)

                -Dan Brown

22. The Dhammapada (11/8/15)

                -Narada

23. Gone Tomorrow (15/8/5)

                -Lee child

24. Without Fail (22/8/15)

                -Lee Child

25. Solzen Lhentshoks Books on Description of ancient Buddhist relics and policies

                (22/8/15)

26. The little books of Secrets (22/8/15)

                -Chris Prentiss

27. Brida (26/8/15)

                -Paulo Coelho

28. The Pilgrimage (27/8/15)

                -Paulo Coelho

29. The Alchemist (28/8/15)

                -Paulo Coelho

30. The Fifth Mountain (28/8/15)

                -Paulo Coelho

31. The Monk who sold his FERRARI (3/9/15)

                -Robin Sharma

32. How to enjoy your life and your job (6/9/15)

                -Dale Carnegie

33. 21 Laws of positive thinking

34. The Prophet

35. The Firm

                -John Grisham

36. The Winner Stands Alone (19/9/15)

                Paulo Coelho

37. The Zair (26/9/15)

                -Paulo Coelho

38. The Bridge Across Forever (23/9/15)

                - Richard Bach

39. The Ultimate Time (25/9/15)

                -Tim Stovall

40. Painted House (3/11/15)

41. Digital Photojournalism (3/11/15)

                -Balakrishna Ayier

42. To Kill a mocking Bird (10/11/15)

                -Luke Harper

43.Daughters of Arabia (10/11/15)

                -Jean Sasson

44. Rising Sun

                -Michael Crichton

45. Bachelors of Fine Arts (15/11/15)

                -RK Narayan

46. Eleven Mountain (18/1/16)

                -Paulo Coelho

47. Fundamentals of Journalism (25/1/16)

                -Shipra Kandra

48. The Philosophy of Branding (29/1/16)

                -Thom Braun

49. Journalism Principles and Practice ( Second Edition)

                -Tony Hareup

50. Success if never Ending, Failure is never Final (14/2/15)

                -Boberih Schuller

51. Coma

                -Robin Cook

52. The Bourne Identity (25/2/16)

                -Robert Ludlum

53. Theory of Everything (2/3/16)

                -Ken Willbur

54. Vocabulary of Newspaper (2/3/16)

55. In an Antique Land (1/3/16)

                -Amatav Gosh

56. SIDDHARTA (9/3/16)

                -Hermann Hesse

57. Grammar mode Essay (9/3/19)

                -Terry O’Brien

58. Public Relations (11/3/16)

                -Diwakar Sharma

59. Leadership (31/3/16)

                -Giuliani

60. The God Father (31/3/15)

                -Mario Puzo

61. Ramayana, The glorious Epic (4/4/16)

                -S.L.M Simha

62. The Power of positive Thinking (4/4/16)

                -Norman Vincent Peale

63. Post-Capitalist (8/4/16)

                -Peter F.Drucker

64. How to use your Brain (8/4/16)

                -John R.  Bews

65. The outline of American Literature (18/4/16)

66. Empty cloud, The autobiography of the Chinese Zen Master

                -Xu Yun

67. Gems of Buddhist Wisdom

68. The Dharmic Treasure, Alter-Sutra of the Sixth Patriarch

                -Venerable Cheng Kuen

69. Awaken to Buddha Within

                -Ven. Shi Wuling

70. Taming the monkey mind

71. Mind-Seal of Bhddhas

                -Patriarch Ou-i

72. Buddhism: the awakening and compassion and wisdom

                -Venerable Master Chin Kung

73. Going Home to the Pure Land

74. The Five Pureland Sutras

75. Everything we do matters

                -Venerable Wuling

76. I wonder Why?

-Thubten Choden

77. Sutra of the Past vows of Earth Store Bodhisattava

78. Realizing life, An ancient practice in the modern world

                -Shenphen Zangpo

79. Mindfulness in Plain English

80. Essence of the infinite life sutra

                -Chin Kung

81. The Buddhist Liturgy

82. The Escapades

                -Dorji Dradyul

83. The Bourne Supermacy

                -Robert Ludlum

84. Nyima Shargichoglay Sharwai Karma Namsum

                -Phuntsho Tashi

85. What the dog saw

                -Malcolon Galdwell

86. Family Wisdom

                -Robin Sharma

87. The Greatness Guide

                -Robin Sharma

88. The Greatness Guide- 2

                -Robin Sharma

89. The leader who had no Tittle

                -Robin Sharma

90. Living with Honor (5/8/16)

                -Shiv Khera

91. Freedom is not Free

                -Shiv Khera

92. Books of IQ Tests: Book 2

                -Kenrussel and Philip Carter

93. You can Win (9/8/16)

                -Shiv Khera

94. You can sell (19/8/16)

                -shiv khera

95. Salman Rushdie Fury

96. How to feel great about yourself

97. Who moved my Cheese?

                -Dr. Spencer Johnson

100. A thousand Splendid suns

                -Khaled Hosseinie

101. Loving and Dying

                -Vissuddhacara

102. Paticcasamuppada, Practical dependent origination

                -Buddhadasa Bhikkhu

103. Gorampa’s Removal of Wrong Views

                -Gorabjamba Sonam Singye

104. Readers Digest (November 2010)

                -August -2016

105. Readers Digest (September 2010)

                -23/9/16

106. The Rubaiyat of Omar Khayyam

-(translated by Edward FitzGerald)

107. How to be your own best friend (29/9/16)

                -Dr. Paul Hack

108. I’m right, You are wrong (29/9/16)

                -Edward De Bono

109. The Happiness Handbook (Strategies for a happy life)

                -Dr. Timothy sharp

110. The man who would be King and other stories

                -Rudyard Kipling

111. The Cossaks and other Early stories

                -Lee Tolsty

112. The Good soldiers

                -Ford Madoic Ford

113. Pride and Prejudice

                -Jane Augustus

114. Frankenstein

                -Murry Skelley

115. Lomba (15/10/16)

                -Pema Euden 

116. Testimony (6/11/16)

                -Amita Sharene

115. I capture the Castle  (13/11/16)

                -Dodie Smith

116. Biography of Karma Wangzin

117. Biography of Sangay Chozom

118. Biography of GYAZA and BALZA (20/1016)

119. Journey to the moon and around the moon (jan,2017)

                -Jules Verne

120. Journey to the centre of the Earth (6/1/17)

                -Jules Verne

121.Alexander The Great (16/5/18

-Philip Freeman

"Amma, you gave me everything from the farmland and it's my turn to get you sth from the University"

In the far-flung corner tucked in the midst of mountain ranges, I own the timeless lesson of my childhood mostly from my small community “joenkhar”. The place of mud and swamps, streams and rocks, beasts and forest have introduced me to a whole lot thing, out of which I consider so dear to me are those small pebbles, wooden toys, and a medal made out of mud which I often used as an accolade to adorn myself while playing with other kid playmates. 

Thence I still had a small dream of doing what I enjoy doing the normal kind of stuff but never imagined of arriving at this moment to receive Gold Medal in the land away from home. Because typically, big thoughts, for me, are just cocoons hanging from the dripping branches gazing at the stars like sparkling diamonds with no substance within. 

Nonetheless, my heart swells with a sea of tears over every time I thought of my parents painstakingly striving from sunup till sundown for me, and my sibling. My poor dad and mom bear the major share of struggles in my entire education process till now. This gradually served the purpose as the instigator to my aspirations to nourish and nurture my dreams until it comes to life. To cut to the chase, with each passing time I realized that all the accomplishments are just a fragrance of hard work, care, and love from parents and friends in the wake of diligence. The path of achieving something is very difficult to travel but the journey is worth rejoicing.

It is very hard to accurately put into words the emotion and feeling I accrue from receiving this Gold Medal. There are so many people to thank who helped me achieve this result. I am extremely well supported by my parents, friends, and teachers in every step of my life until now. Thank you, everyone, from the bottom of my heart for letting me realize and achieve my dreams. I’m immensely joyed to heartily thank you all and henceforth I would still count upon your blessings. Please grant me your favor as always.

Thank you so much Jimba, Sheyrab and Atta Thinley. I'm deeply touched by your unwavering support and even so over the surprise move of 'Khadar' adornment which made this event more auspecious, unforgetable and grateful for me. 

Kadren Chey beyond the earth and sky!!!

Kadren Chey

Governor of Uttarakhand: Baby Rani Maurya

Dear Appa and Amma,
………………………….Like a melody you are to me; that’s sweetly played in tune. At the thoughts of your marvelous deeds unto us (children), I beseech and honor you. You taught me life is supposed to be hard and now I realize the hard is what makes it great. In the face of tedious life, you have been as bold as brass; as tough as leather; as clear as crystal and as good as gold to pave a way for my educational journey. With the heart-full of utmost happiness let me give a loud shout out to the world that two of you are my greatest heroes. Like the wind fanning fire, pearls of your wisdom put spoke in my wheel of life to arrive at this very moment. A moment that knew no bound of happiness.

Yes! Even gold and medal must tumble down and in the dust be equal made, let alone success and achievement, everything is just for a momentary existence but moments like this is so rare to come by and takes great deal to achieve. It is weird not to be weird because it is the beginning of the end of the past, and you are never too old to become younger to celebrate our collective achievement….appa and amma……
........        ........        .........       ........       ..........  ..... .................................................
If God ever wants me to have a superpower, I wish to have a one and only ‘the power of time.’ So that I can go back in time and heal all the painful moments of my poor parents who sacrificed everything to see me growing up and becoming the son of their dreams. At the crack of daybreak, they have to abandon their warm cozy bed in pursuit of earning bread and butter for the family. Life was so cruel to be kind then and now I want to offer you this a very gift to both of you (Gold Medal).

Dear teachers,
Thank you for instigating in me the thirst of knowledge and teaching every means to get quenched the passion through study. You helped instill in me the hunger for righteousness and wisdom, the craving for perfection and ignition to my intellect and set my dreams on glow. Nothing mattered more than selfless lessons you taught me through the books, jokes, discussions, and chit-chats that helped me crack the cocoon of illusion deep inside to realize the value of education. Humbly put you all are magnificent.

For you all my beautiful, smart and talented friends, I offer my deepest gratitude as you all helped me to define me as the man I am today. Your filial support, care, and bromance come a long way and it has to continue for eternity in guiding me. We are judged by the people around us. As I’m so you all are. I stand at this very place because of endless and limitless support from every one of you. It’s not fair as my words won’t suffice to thank you all but I’m very much indebted as it gave me a new page to write my history of victory all over.

Use Me or Not? – “Dustbin”

The more you dispose of waste on me,

The better I serve my purpose.

And the best,

You become part of the solution.

The lesser you feed me of waste,

The faster the pollution.

And the worst,

You are still part of the problem.

The better you handle me with care,

The longer the duration I can serve.

And together,

We can cleanse our planet.

The more you dirty me,

The cleaner you become.

Provide bin with dust

And let it be a dustbin.

“Where words fail, music speaks.” –Hans Christian Andersen

Now or never! It’s never late than not. Standing on the strategic edge of student’s life I caught the glimpse of nearly seventeen years of a journey and glancing ahead saw the path that led endlessly. All good and bad, beautiful and stressful, happy and sad memories loomed over my head promptly at the speed of lightning strike and discovered that I’m still trapped in the vicious circle of poor confidence. I’m being haunted by anxiety, insecurity and so forth which at times I cannot define what keeps me holding back.
The learning circle is far from completion, nonetheless I have missed so many precious opportunities otherwise it would have worked wonders to be a little more confident each moment hitherto. Even then while I’m very much interested in doing anything that comes on my way but the biggest hitch that withholds me from embarking upon it is being low self-esteemed. The things that I can handle being alone becomes a story of failure in the crowd and among other fellows. Should the world function by being every man enclosed within four walls than it would be blessing for people like me. Nevertheless it requires one to compete with millions of potential candidate in this ever challenging world to sustain on the principle of ‘survival of the fittest.’ 
Therefore, whatever I do, I try to do it for the cause of emboldening my confidence. I don’t know how far I’m doing justice to myself, parents and teachers but being in this final year before entering into the busy civil servant network I want to experience at least a bit and bytes of all the sports and co-curricular activities. For the first time, I have diverted my attention from academics towards other co-curricular activities. At the end of the year hope I would be able to walk out from RIM with a heavy load of confidence to face the situation in a better way.

And the yet to unfold scenario falls under the above-mentioned essence which is one among few means that I undertook to tackle my lacking strong confidence…

The funny side of the story is that I couldn’t share and did not talk about writing this song to anyone even to my friends who are within the close circle. Not even to my parents and only one who knew it was Zhegyel studio. Because I didn’t have guts to even think of sharing this idea with others. I have actually started working on this song since the first term but couldn’t actualize it as I was worried of getting failed in the process. I wrote this lyric one fine afternoon after the class within half an hour yet coming up with the tune took me few days. As the nature of my work was secret, I had to hum and sing silently within. After much lone practice mostly while walking on the way to the classroom and during visits to the washroom where nobody hears me sing…lol, I gave tune to the lyrics finally. After completion of developing tune I wanted to record it as soon as possible to put this work to an end but then due to some appointment problems with studio person, it got delayed by two to three weeks. After all, I’m happy that I have used my pocket money for recording this song which I can cherish it's worth forever otherwise it would have disappeared long before realizing on which things I have spent. Thank you Dad and Mom for funding to record my song which helped me to realize my childhood dream of recording song one day in the studio. 

However, there isn’t any other hidden motives, agenda or stories behind writing this song. Of course, the other factor that dragged me towards this work is purely my strong passion for music. Music is something magical that binds together everyone irrespective of age, gender, creed, religion, etc. for the common goal of happiness. If the world is confused with miscommunication, music is the medium with the coherent messages to enlighten; if the world is plagued with chronic battle, music is the remedy to unite them all; if the word is thirsty of happiness, music is the solution to quench it. Music is part of my life and my interest in music glows brighter all day long and that I wish to continue. Gung Karsel Daw/ དགུང་དཀར་གསལ་ཟླཝ would be uploaded to my YouTube Channel. Visit my YouTube channel “JamyangEdutainment.” 

If I’m to dedicate, I humbly do it for my dad, mom, Azhee (sister), two Anus (brothers) and to all the friends.

Without music, life would be a mistake”༼རོལ་མོ་མེད་པའི་འཚོ་བ་ནི།།་ནོར་འཁྲུལ་ཞིག་ལས་མ་འདས་སོ།།༽

Enhancing Professionalism

Bhutan Civil Service System
A civil servant is a person employed in the public sector employed by a government department or agency. Royal Civil Service Commission in Bhutan is an apolitical mother body of all the civil servants (29057 as of August 2016) in the country. It has come a long way through a lot of change by leaps, and bounds committed to promoting Good Governance in pursuit of Gross National Happiness. To maintain small, compact and efficient civil servant RCSC has come up with three broad reforms viz. Superstructure, Career progression and Doctors Career path.
It was mainly to introduced Clarity in the position category, Reduce and rationalize the entry points into the civil service, Addresses stagnation, Optimize HRD investments, Address the disadvantaged professions, Better utilization of manpower. 
As per the latest reform brought by the RCSC they have categorized position into four groups Executive (EX) and Specialist (ES), Professional and Management (P&M), Supervisory and Support (S/SS) and Operational (O). The super structure has divided and distinguished service providers into five major groups namely Executive and specialist service, Administration service, Finance service, Education service and Technical service. There are 19 MOG and 94 sub-groups.
A. Super structure
Earlier RCSC faced lots of criticism and had to tackle stacks of challenges due to inefficiency in the system. There were myriad issues with regard to civil service promotion and transfer which led to the creation of several criteria to ease in the functioning. For instance, to get promoted from Planning Officer to Immigration Officer one has to serve 10 years at the most as a Planning Officer. Likewise there too was a fusion of the profession irrespective of background qualification causing a mismatch of their expertise and position. 
Criteria 1. Now with the objectives of recruiting the right person for right job RCSC carried changes in the system by allowing movements of civil servants among MOG, SG, and positions within super structure group. To retain and enhance professionalism in civil service Technical employees cannot shift and take the post of administration and management unless on the given conditions. 
Conditions for transfer and open competition are:
• Movements allowed among the positions identified for (AS, FS & ES).
• Technical Service no movement unless Exception-positions requiring the same qualification. 
• However one must serve 3 years from the date of appointment in the same service before opting for transfer and changing profession if fulfills the necessary criteria.
• One must also serve in the same field equal the duration of their training period.
Criteria 2. The officer on special assignment allows movement outside the superstructure group under special circumstances for fixed term depending upon the availability of vacant position minimum of 5 years.
Criteria 3. Allow movement within the same group for positions with multiple entries on the condition of either through appointment/open competition/transfer. 
B. Career Progression 
Career progression is another significant change taken by the RCSC with the objectives to allow smooth career progression and outline a career path for all position categories. There was an issue of stagnation based on qualification and entry level in the earlier system. Overlapping Position level especially in P3, P4, P5 between Professional & Management and Supervisory & support. To address this issue it was being replaced by:
• Senior supervisory Concept without the change in the pay structure, Position Title, and responsibility.
• Additional career advancement which can take career up to SS1/P2 level.
• Smooth Career movement with increasing in promotion duration and meritorious promotion which is given either at the end of three years or 6 months before if one gets excellent thrice in the performance rating.

C. Doctor’s career path 

It is also an important step taken by RCSC to make the medical profession more attractive by motivating the existing doctors to perform better and make up the seniority list.
Doctors need to undergo maximum years of training at the max of 9 years and by the time when they enter the job, many are found struggling and aggrieving over the slow progression of their career. Reason being there was a high rate of doctor turnover but now with this career path implementation, they are given meritorious promotion and first promotion in four years. Their study period was also considered active and placed in P3 level if they have master’s degree.
The regular reforms are necessary to fine-tune the system to weed out the inefficiency for the betterment to build a professional, apolitical and meritocratic civil service. Any reforms are accompanied by the challenges, but things have to be sorted and managed to keep it relevant to changing time and environment. RCCS the apex body of Bhutanese civil servant maintain effective, efficient and optimized in size enabling civil servants to render professional service guided by the highest standards of ethics and integrity.

Mouth Cancer

༄༅།། སྤྱིར་བདག་ཅག་གྱི་སྟོན་པ་སངྱས་ཀྱིས་ སྔོན་བསྐལ་པ་བཟང་པོའི་དུས་ལུ་ ནད་རིགས་མ་འདྲཝ་བཞི་བརྒྱ་རྩ་བཞི་ཙམ་ཡོད་པའི་སྐོར་བཀའ་དང་བསྟན་བཅོས་ཚུ་ནང་གསུངས་ཡོད་རུང་ ད་རེས་སྙིང་མ་ལྔའི་དུས་ལུ་ འབྱུང་བ་བཞི་འཁྲུགས་པའི་རྐྱེན་མང་ གནམ་གཤིས་ལུ་འགྱུར་ལྡོག་ཆེ་ ཚ་དྲོད་ལུ་འཕེལ་འགྲིབ་ཞུགས་ཏེ་ སྔོན་ཕྱིད་ཐོས་མྱོང་མེད་པའི་ནད་གཞི་ མཐོང་མྱོང་མེད་པའི་རྨ་ཁ་དང་ རེག་མྱོང་མེད་པའི་ནཱ་ཟུག་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་ མི་དང་སེམས་ཅན་གཉིས་ཀའི་འབྱུང་བཞི་ལུས་ལུ་ཐྱིབས་ཏེ་ མི་འདོད་པ་ཐོག་ཏུ་འབབ་པའི་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་བཟྱི་བཞིན་ འཇིག་རྟེན་སྐྱོང་ས་མཐོངམ་ཨིན་མས།།

སྒོས་སུ་རང་རེ་འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་འདི་ ཕལ་ཆེར་འཛམ་གླིང་གཅིག་འགྱུར་མཁའ་དབྱིངས་གློག་འཁྱུག་པ་ལྟ་བུའི་འགྲོས་བཏང་དང་བསྟུན་ ཡར་རྒྱས་ཀྱི་གོམ་པ་མདུན་དུ་སྤོ་བཞིན་པའི་མཐུ་ལས་ ཕྱི་ནང་གསང་གསུམ་གྱི་ནད་གཞི་བཅོ་ཐབས་ལུ་ སྨན་ཁང་ལེ་ཤ་གཞི་བཙུགས་འབད་དེ་ གསོ་བ་རིག་པའི་སློབ་སྦྱོང་སྤེལ་ཐབས་མཛད་གནངམ་མ་ཚད་ སྐུ་ཡོན་སྦོམ་གཟྱིགས་ཡོད་པའི་སྨན་པ་མཁས་པ་ལེ་ཤ་ཡོད་རུང་ ལོ་ལྟར་བཞིན་ ནད་གཞི་ཚབས་ཆེན་ལེ་ཤ་འཐོན་ཡོད་པའི་མངོན་གསལ་འབྱུངམ་མ་ཚད་ ཁའི་ཀེན་སར་
འཐོབ་མི་རྒྱང་ཁ་འདི་ལོ་ལྟར་བཞིན་ཡར་སེང་འགྱོ་དོ་ཡོདཔ་ཨིན།

འཛམ་གླིང་གསོ་བའི་ལས་ཁུངས་ཀྱི་སྙན་ཞུ་ལྟར་དུ་འབད་བ་ཅིན་ ལུང་ཕྱོགས་ནང་ལུ་ ཁའི་ཀེན་སར་ལས་བརྟེན་ཏེ་ཤི་རྐྱེན་བྱུང་མི་གི་གནས་ཚད་ཁར་ འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་འདི་མཐོ་ཤོས་གཉིས་པ་ཨིནམ་སྦེ་མཐོང་མི་འདི་ ག་ར་གིས་ཚ་རྒྱང་ལང་དགོ་པའི་གཞི་ཅིག་ལུ་ལྷོད་དེ་ཡོདཔ་ཨིན།

ནད་གཞི་འདི་རྒྱུ་རྐྱེན་ག་ཅི་ལས་བརྟེན་ཏེ་ཨིན་ན་ཟེར་བ་ཅིན་ མི་རྒས་གཞོན་དང་དྲག་གཞན་དབྱེ་བ་མེད་པར་ ཟོས་ཀྱང་ཆོག་ལ་གཡུག་ཀྱང་ཆོག་པའི་ རྡོག་མ་པ་ནི་ཙུ་ནེ་གསུམ། བླངས་ཀྱང་འགྲིག་ལ་བོར་ནང་རུང་བའི་ སྨྱོ་ཟས་ཏམ་ཁུ། བག་མེད་སྤྱོད་པས་འཇིག་རྟེན་སྨྱོས་པའི་ཆང་། གྲོད་ཁོགས་ལྟོགས་དུས་ཐད་ཀར་འབྱོར་བའི་ གོང་ཆེན་མིན་པའི་ཁ་ཟས་རིགས་ཚུ་ལོངས་སུ་སྤྱོད་དེ་ ཁའི་དབང་པོ་གཙང་སྦྲ་སྟོན་མ་ཚུགས་པའི་སྒྱུ་རྐྱེན་ལས་བསྟེན་ཨིན་མས།

ཁའི་ཀེན་སར་གྱི་ནད་འདི་ ཁ་ མགྲིན་པ་ སྣ་ སྦུ་གུ་ཁོག་སྟོང་(sinus)དང་ མཚིལ་མའི་རྨྤེན་བུ་(salivary
glands) ཚུ་གང་རུང་ལུ་ཀེན་སར་གྱིས་གནོད་པ་ཅིན་ ཁའི་ཀེན་སར་ཁོངས་སུ་གཏོགསཔ་ཨིན། ནད་རྟགས་ཡང་ག་དེ་སྦེ་སྟོནམ་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ རྩ་བ་ནས་མ་དྲག་པའི་ཁ་ལུ་རྨ་ཐོན་ ཁྲག་དང་ཆུ་སེར་སོགས་དུས་རྟག་པར་ཐོན་ནི་ ཁའི་པགས་པ་སྟུག་པོ་འགྱོ་ནི་དང་ སོའི་རྩ་བ་ལྷང་ལྷོང་སྒྲིང་སྒྲིང་མེད་པ་དང་ ཡང་མ་དག་པར་སྐྱོ་དྲགས་སྦེ་སོ་ཚབ་བཙུགས་ནི་ ཁ་རྫས་བཟའ་བའི་སྐབས་ཁའི་རྨ་ནཱ་ཟུག་རྐྱབ་ནི་ཚུ་དང་ མགྲིན་པའི་རྨ་ཁ་ནཱ་ཟུག་སྐྱབ་ནི་ཚུ་ཨིན།

གཞན་ཡང་ཁའི་ནང་དུ་ཚོན་ཁྲ་དཀར་དམར་སྦེ་རྨ་ཐོན་པ་ཅིན་ དེ་ལུ་erythroleukoplakiaཟེར་སླབ་ཨིནམ་ལས་ དེ་གིས་ཀེན་སར་ལུ་འགྱུར་ནིའི་ཉེན་ཁ་སྦོམ་ཡོད། རྨ་ཚོན་ཁྲ་དཀར་དམར་སྦེ་ཐོབ་སྟེ་བདུན་ཕྲག་གཉིས་ལྷག་སོང་པ་ཅིན་ དེ་འཕྲལ་ལས་སོའི་སྨན་པ་དང་འཕྱད་དེ་སྨན་བཅོས་འབད་དགོ། ཁ་ལུ་ཚུལ་མིན་གྱི་རྟགས་ཚན་ཚུ་ དཔེར་ན་ནཱ་ཟུག་རྐྱབ་ནི་བཟུམ་ རང་གི་མ་ཚོར་རུང་ མིག་གིས་མཐོངམ་ཨིན། དེ་ཡང་ཐོག་མའི་དུས་ལུ་ ཁ་ནང་འཕྲལ་འཕྲལ་ནཱ་ཟུག་ཆེནམ་ཅིག་ག་ཅི་ཡང་མེད་རུང་ ཀེན་སར་ཐོབ་ཚརཝ་ཨིན།

ཆང་དང་ཏམ་ཁུ་འདི་ ཆོས་དང་འཇིག་རྟེན་ ཚན་རིགས་གསུམ་ཆ་རའི་ཐད་ལས་ བཟའ་འཐུང་སྤྱོད་མ་བཏུབ་སྦེ་བདེན་ཁུངས་བསྐྱལ་ཡོདཔ་ལས་ མི་ཕལ་ཆེ་བ་གིས་ཆང་ནི་ངེས་པ་གསུམ་གྱི་རྩ་བ་ཨིནམ་ཤེསཔ་མ་ཚད་ ཁའི་ཀེན་སར་ཐོབ་ཧ་གོ། རྡོག་མ་ཡང་ རྒྱ་གར་གྱི་གསོ་བའི་གནས་དེབ/གསར་ཤོག་ཅིག་ནང་དཔེ་སྐྲུན་འབད་མི་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ ལང་ཤོར་དང་གོམ་འདྲིས་ངན་པ་ཚུད་དེ་ཁའི་ཀེན་སར་ཐོབ་པའི་རྒྱུ་ཨིནམ་སྦེ་ངོས་འཛིན་ནུག།

ཁའི་ཀེན་སར་འདི་ ཕོ་མོ་འདོད་འཚིམ་བཅུད་ཅན་གྱི་འཁྲིག་སྦྱོར་ལས་བརྒྱུད་པའི་ནད་འབུཔ་ཕྲ་མོ་papillomavirus (HPV) གིས་ཐོབ་དོ་ཡོདཔ་མ་ཚད་ མི་གང་རུང་རང་སོའི་ལུས་ཀྱི་ནད་ཐུབ་ཞན་ཁོག་ཐལ་ཏེ་ ལུས་ཁམས་སྒྲིང་སྒྲིྱིང་མེད་པའི་དབང་གིས་ཐོབ་ཨིན།

འཇིགས་སུ་རུང་བའི་ནད་གཞི་ལས་བརྟེན་ ནདཔ་རང་སོའི་འཕྲོད་རྟེན་འདི་ལོད་ཀྱང་ མཐའ་ན་གང་ཟག་དེའི་ཕྱོགས་སུ་རྟོགས་པའི་གཉེན་ཉེ་འཁོར་ཚུའི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་གཞི་བདེ་ལུ་ཡང་ གནོད་པ་སྦོམ་ཡོདཔ་མ་ཚད་ ནད་གཞི་འདི་དྲག་ཐབས་ལུ་ སྨན་བཅོས་རིམ་གྲོ་འབད་བའི་ཚེ་ རྒྱུ་ནོར་ལེ་ཤ་རླགས་དགོཔ་དང་ རྒྱ་ཆེ་བ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་ལུ་ཡང་ཐོ་ཕོག་དོ་ཡོདཔ་ཨིན། དེ་ཡང་རྒྱལ་ཡོངས་གཙོ་རྟེན་སྨན་ཁང་གི་སྙན་ཞུ་དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ འདས་པའི་ལོ་ངོ་བདུན་གྱི་རིང་ ལོ་ལྟར་བཞིན་ནདཔ་༤༠་ལྷག་ཙམ་
སྨན་བཅོས་འབད་བར་ རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཁབ་ནང་བཏང་མི་གི་ཟད་འགྲོ་རྩིས་ལུ་ཕབ་ན་ ལོ་ལྟར་གཞུང་གིས་ཡོངས་སྡོམས་ཟད་འགྲོ་འབུམ་༣༠་བར་བཏང་དོ་ཡོདཔ་ཨིན།

འདས་པའི་ལོ་ངོ་ལྔའི་རིང་ལུ་ ཀེན་སར་ཐོབ་མི་གང་ཁ་འདི་གསུམ་སྒྱུར་གྱི་ཡར་སེང་སོང་ཡོདཔ་སྦེ་ ཀེན་སར་མཁས་ཆོག་དྲུང་ཚོག་ཨོ་རྒྱན་མཚོ་མོ་གིས་གསུང་ཡོདཔ་མ་ཚད་ འཇིགས་མེད་རྡོེ་དབང་ཕྱུག་གཙོ་རྟེན་སྨན་ཁང་ནང་ལུ་ ལོ་ལྟར་བཞིན་ནད་གཞི་ཐོབ་མི་ མི་ངོམ་༤༠༠ ལྷག་ཙམ་རེ་ངོས་འཛིན་འབྱུང་དོ་ཡོདཔ་ཨིན།

ནད་མ་འོང་གོང་ཟླྲོག། ཆུ་མ་འོངས་གོང་རགས། ཟེར་དོ་བཟུམ་ ནད་གཞི་མཐའ་སྡུག་དེ་བཟུམ་གྱིས་ རང་གི་ཡུན་ཐུང་ཁབ་ཀྱི་རྩེ་མོ་བཟུམ་གྱི་མི་ཚེ་དེ་ལུ་བར་ཆད་རྐྱབ་མ་ཅུག་པར་ གཟུགས་ཁམས་འཕྲོད་རྟེན་བདག་འཛིན་འཐབ་ནིའི་དོན་ལུ་ གོང་ལུ་བཤད་པའི་སྨྱོ་རྫས་ཚུ་ ད་ཚུན་སྤྱོད་ན་ བཤགས་སྦྱངས་དང་ ཕྱིན་ཆད་སྲོག་ལ་འབབ་ཀྱང་ མི་སྤྱོད་སང་ནི་གི་དམ་བཅའ་བླངས་དགོཔ་གལ་ཆེ།

ནད་གཞི་ལྕི་ན་སྨན་པ་གང་བྱུང་བསྟེན། གྲོད་པ་ལྟོགས་ན་ཟས་ལ་དབྱེ་བ་མེད། ཟེར་དོ་བཟུམ་ རང་གི་གཟུགས་ལུ་ནད་གཞི་འ་ནེ་བཟུམ་བཏབ་དེ་ཡོད་པ་ཅིན་ འཕྲལ་དང་མྱུར་དུ་སྨན་ཁང་ནང་འབྱོན་ཏེ་ཞིབ་དཔྱད་མཐྱིལ་འཕྱིན་མཛད་དགོཔ་མ་ཚད་ སྨན་པ་དང་སྨན་ཚུ་ཡུན་རིང་བསྟེན་དགོཔ་ཅི་ནས་ཀྱང་གལ་ཆེ།

དྲུང་ཚོ་ཨོ་རྒྱན་མཚོ་མོ་གིས་གསུངས་མི་ནང་ལུ་འབད་བ་ཅིན་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་ཀེན་སར་ཐོབ་མི་མངམ་འཐོན་མི་འདི་ ནད་ངོ་བརྟག་དཔྱད་འབད་ནི་གི་ དུས་ཚོད་ཕྱི་དོ་ཡོདཔ་ལས་བསྟེན་ཨིནམ་ལས་ གལ་སྲིད་ནད་གཞི་བརྟག་དཔྱད་འདི་ཧ་སུ་ཅིག་སྦེ་འབད་བ་ཅིན་ ནད་གཞི་ཐོབ་མི་གི་གངས་ ལེ་ཤ་གི་མར་འབབ་འགྱོ་ནི་ཨིནམ་སྦེ་བཀོད་
ནུག།
གཞན་ཡང་འབྲུག་མི་མང་ཆེ་བ་ཅིག་ལུ་ གསོ་བའི་སློབ་སྟོན་དང་ཡོན་ཏན་དཀོན་པའི་སྟབས་ཀྱིས་ ཨེགས་རེ་(X-ray)ཚར་ལེ་ཤ་བཏང་དོ་ཡོད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ ཀེན་སར་ཐོབ་དོ་ཡོདཔ་སྦེ་ཤེས་གཏོགས་འབྱུང་ནུག། རྒྱུ་མཚན་དེའི་ཕྱིར་དུ་ ཨེགས་རེ་ ཡང་ཡང་བཏང་ནི་ལས་འཛེམ་དགོཔ་ཁག་ཆེ།

གལ་སྲིད་ནད་གཞི་འདི་བཟུམ་ཐོབ་སྟེ་ སྨན་བཅོས་ཀྱི་ལམ་ལུགས་ཧ་མ་གོ་བར་ རྨོངས་པའི་ལམ་དུ་ལྷུངས་ན་ མགོ་འཐོམ་བསལ་བར་བྱེད་པའི་གཞུང་མིན་ལས་ཚོགས་ འབྲུག་ཀེན་སར་ཚོགས་པ་ཟེར་མི་ཅིག་གཞི་འཙུགས་འབད་ཡོད་མི་དང་འབྲེལ་བ་འཐབ་པ་ཚུགས་པ་ཅིན་ ལས་ཚོགས་འདི་གིས་ཉེ་བར་འཁོར་བའི་ལམ་སྟོན་དང་བསླབ་བྱ་གནང་ཐོག་ལས་ སྨན་བཅོས་འབད་ནི་ལུ་ ཕན་
རླབས་ཆེཝ་ཨིན།

བསྐལ་ལྡན་ལས་འཕྲོ་ཅན་གྱི་འབྲུག་མི་ཚུ་ ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་མི་རྣམས་དང་འཕྱདཔ་ད་ ནད་གཞི་འདི་མ་ཐོབ་སྔོན་འགོག་འབད་ཚུགས་པའི་ཐབས་ལམ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབས་པར་ཡོན་མི་ཚུ་ དང་ལེན་འབད་དགོ། དེ་ཡང་སངྱས་ཀྱི་

གསུངས་ བླམ་སློབ་དཔོན་ཚུའི་དམ་ངག་ཟབ་མོ་དང་ ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་གྱི་ཡོན་ཏན་དཔལ་ལུ་སྤྱོད་དེ་ ཀེན་སར་ཐོབ་པའི་གཞི་ རྫས་ངན་ཏམ་ཁུ་ཆང་རིགས་སོགས་ ཤེས་བརྗོད་འཇུག་གསུམ་གྱི་གོ་ལས་ྤསང་དགོ། རྫས་ངན་འདི་ཚུ་སྤྱོད་པའི་ཉེས་པ་དང་གནོད་པ་ཚུ་ཧ་གོ་བ་ཅིན་ ྤསང་ཐབས་འབད་ནི་ལུ་ལྷན་ཐབས་འབདཝ་ཨིན།

རྣམ་པར་དག་པའི་གནས་སྐབས་གཞན་ཡང་ ངན་པའི་ཟས་ཚུ་བཤོལ་ཏེ་ ག་དུས་ཟས་ཀྱང་སེམས་སྐྱིད་མ་ཚད་ མི་ཚེ་གང་པོར་ཟོས་ཀྱང་ཆོག་པའི་ དཀར་ཟས་དང་ཟས་བཅུད་ལྡན་པའི་ ཤིང་འབྲས་རིགས་ཚུ་ལོངས་སྤྱོད་ཚུགས་ན་ ནད་གཞི་བཀག་ཚུགས་པའི་ཁེ་ཕན་བསམ་ལས་འདས།

ལྷག་པར་དུ་ རང་གི་མི་ཚེ་སྐྱིད་པའི་དཀྱིལ་ལུ་ བྱད་ངོ་རིས་དང་གཟུགས་གཞི་ལེགས་པའི་གཟྱི་བརྗིད་དཔལ་འབར་གྱི་དབང་སྐྱེད་དེ་ ནད་ཀེན་སར་མ་ཚད་ག་ཅི་འོང་རུང་ ཕྲོད་རྟེན་ལུ་དོ་འགན་མ་ཚུགསཔ་ལས་ ཡང་དག་ཟས་ལུ་སྤྱོད་
པའི་ཕན་ཡོན་ཨིན།

ད་རུང་ནད་རྒྱ་ལུ་སྨན་གཅིག་ལྟ་བུའི་ཐབས་ཤེས་འདི་ སུའི་ངོ་ལའང་ལྟ་དགོས་མེདཔ་དང་ གཡས་དང་གཡོན་ལ་འཚེར་དགོས་མེད་པའི་ བསིལ་ཞིང་འཇམ་པ་འདལ་གྱིས་འབབ་པའི་ཆུ་གང་མང་མང་འཐུང་དགོ། དེ་ཡང་ཆུའི་ནང་དུ་ གངས་ལས་འདས་པའི་ འབུབ་ཕྲན་ལེ་ཤ་ཡོདཔ་ལས་ ནད་གཞི་གཞན་ཡང་ཐོབ་ཉེན་ཡོད་བཞིན་ ཆུ་ཡང་ཐབ་ཁར་བཀོལ་འཐུང་ དེ་མེན་གློག་མེ་ཆུ་བཙག་ཚུ་ནང་བཙག་སྟེ་ འཐུང་དགོཔ་ཨིན།

ཁའི་ཀེན་སར་ཐོབ་པའི་དུས་ནམ་ཤརཝ་སྨོ་ཟེར་བ་ཅིན་ གྲོགས་ངན་པ་དང་སྡོམས་ ཟས་ངན་སྨྱོ་རྫས་འཐུང་སྤྱོད་འབད་དེ་ བཀྲ་མ་ཤིས་གཡང་མ་ཆགས་པའི་བྱ་སྤྱོད་མཐའ་སྡུག་སི་སི་ལུ་ཤུགས་ཐལཝ་ལས་ ནད་གཞི་ཐོབ་ཨིན། རྒྱུ་མཚན་དེའི་ཕྱིར་ ཟས་ངན་སང་འདོད་རུང་གྲོགས་ངན་མ་སངས་ན་ སྨྱོ་རྫས་ཏམ་ཁུ་སོགས་སང་མི་ཚུགསཔ་ལས་ གྲོགས་ངན་རྫམ་གྱི་ཨུབ་དང་འདྲ།། གང་རེག་ཐམས་ཅད་ནག་པོ་འགྱུརཝ་ལས་ གྲོགས་ངན་སང་པའི་རྗེས་སུ་ ཕན་ཐོགས་སྤུ་ཙམ་མེད་པའི་ སྨྱོ་རྫས་དུག་བཞིན་སང་།

དམིགས་གསལ་ལཱ་མེད་དལ་ཁོམས་ཅན་གྱི་དུས་ཚོད་ལུ་ རྫས་ངན་སྤྱོད་དེ་སྡོད་ཉེན་ཆེཝ་ལས་ རྡོག་མ་བཟའ་ནི་སང་སྟེ་ ཁ་དལཝ་མ་བཞག་མ་ནི་གྲོངས་ ལུས་དལཝ་སྡོད་དུས་ལཱ་ངན་སང་སྟེ་ རབ་འབྱུང་ན་ཕྱག་མཆོད་བསྐོར་ར་འབད་ ཡིད་སྨྱོ་རྫས་ཕྱོགས་སུ་མ་གཡོ་བར་ དོན་ལྡན་བཟང་པའི་བྱ་བ་ཚུ་ལུ་ལྷག་པར་བརྩོན། དེ་མ་ཡིན་ན་སྨྱོ་རྫས་སང་ནའི་ཐབས་ཕན་ནུས་ཅན་ཅིག་ ལུས་སྦྱོང་འབད་ནི་དང་ ནང་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་སྒོམ་ནི་ གཞན་ཕྱི་རྒྱལ་ལུགས་ཀྱི་སྒོམ་མ་འདྲཝ་ཚུ་ཉམས་སུ་བླང་ན་ མ་བརྟག་བག་མེད་ཀྱི་
སྤྱོད་པ་སང་ཚུགས་སྟེ་ ལུས་བདེ་ ལུས་བདེ་ན་རྩ་འཕྲང་ རྩ་འཕྲང་ན་སེམས་འཕྲང་སྟེ་ བདག་གཞན་གཉིས་ཀའི་ མི་ཚེ་ཞི་བདེ་ལུ་བཀོད་ཚུགས་པའི་ཕན་ཐོག་ཆེ།

ཁའི་ཀེན་སར་ཐོབ་པའི་ཟས་ལུ་སྤྱོད་པའི་མི་རྣམས་ནི་ བློ་སེམས་གྲོགས་ངན་ལུ་གཏད་ གྲོགས་ངན་གྱིས་རྫས་ངན་སྤྱོད་ དེས་གཉིས་ཀ་ རྣམ་གཡེང་དབང་གིས་ཉིན་མཚན་ཟད་ ལྷོད་གཡེང་བྱེད་དེ་ལོ་དང་ཟ་བ་རྫོགས་ མཐའ་འཇུག་རེ་བ་སྟོང་པཡི་ངང་ནས་འཆི་བ་མདུན་དུ་བསུ་སྟེ་ མི་ཚེ་འཕྲོ་བརླག་གི་རྣམ་ཐར་སྐྱོ་སི་སི་ལུ་འགྱུརཝ་ལས་ ཁའི་ནད་གཞི་ཀེན་སར་འདི་ནི་ འགྲོ་བ་རང་སའི་སྲོག་བརྐུ་བའི་རྐུན་པོ་ ཞི་བདེ་འཕྲོག་པའི་ཆོམ་རྐུན་ འཆི་བ་ཤིན་རྗེ་ཀྱི་ཕོ་ཉ་ཨིནམ་ཤེས་ཏེ་ ཁའི་ཀེན་སར་རྩ་མེད་བཏང་དགོཔ་ག་
ནི་བ་གལ་ཆེ།། །།
ཁུངས་གཏུག་རྒྱབ་རྟེན་ཡིག་ཆ༽
 འབྲུག་གནས་སྟངས་གསར་ཤོག།
 ལོ་ལྟར་གསོ་བའི་གནས་ཚུལ་སྙན་ཞུ་ ༢༠༡༥ ཅན་མ།
 འཛམ་གླིང་གསོ་བའི་ལས་ཁུངས/ཚོགས་པ།